Τι είναι η μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DEXA;
Η μέθοδος DEXA (ή σπινθηρογράφημα DEXA) είναι ένας υψηλής ακριβείας τύπος ακτίνων- Χ που μετράει την οστική πυκνότητα και οστική απώλεια. Αν η οστική πυκνότητα είναι χαμηλότερη από το φυσιολογικό για την ηλικία σας, αυτό υποδεικνύει κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων.
Η ονομασία DEXA σημαίνει διπλή φωτονιακή απορροφησιομέτρηση. Η τεχνική αυτή εισήχθη για εμπορική χρήση του 1987. Χρησιμοποιεί δύο τύπους ακτίνων-Χ διαφορετικής συχνότητας.
Η μία συχνότητα απορροφάται από τους μαλακούς ιστούς και η άλλη από τα οστά. Όταν η απορρόφηση των μαλακών ιστών αφαιρείται από την ολική απορρόφηση, το υπόλοιπο είναι η οστική πυκνότητα.
Η εξέταση είναι μη επεμβατική, ταχεία και περισσότερο ακριβής από τις τυπικές ακτινογραφίες. Και μάλιστα περιλαμβάνει εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) εγκαθίδρυσε τη μέθοδο DEXA ως τη βέλτιστη τεχνική για την αξιολόγηση της οστικής μεταλλικής πυκνότητας στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Χρησιμότητα εξέτασης
Για ποιο λόγο χρησιμοποιείται η μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DEXA;
Το σπινθηρογράφημα DEXA χρησιμοποιείται για να καθοριστεί ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και καταγμάτων των οστών. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ελεγχθεί εάν η θεραπεία για την οστεοπόρωση είναι αποτελεσματική. Συνήθως το σπινθηρογράφημα ελέγχει το κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης και τα ισχία.
Οι τυπικές ακτινολογικές διαγνωστικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνταν πριν την ανάπτυξη της τεχνολογίας DEXA ήταν σε θέση να εντοπίσουν οστική απώλεια μεγαλύτερη του 40%. Η μέθοδος DEXA μετρά με ακρίβεια 2% έως 4%.
Πριν τη μέθοδο DEXA, η πρώτη ένδειξη απώλειας οστικής πυκνότητας μπορεί να ήταν ένα κάταγμα σε ηλικιωμένο.
Πότε ζητείται το σπινθηρογράφημα DEXA
Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει σπινθηρογράφημα DEXA:
- Εάν είστε γυναίκα άνω των 65 ετών ή άνδρας άνω των 70 ετών, κάτι που προτείνεται από το Εθνικό Ίδρυμα για την Οστεοπόρωση των ΗΠΑ
- Αν έχετε συμπτώματα οστεοπόρωσης
- Αν έχετε υποστεί κάταγμα μετά την ηλικία των 50 ετών
- Αν είστε άντρας 50 έως 59 ετών ή γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση κάτω των 65 ετών με προδιαθεσικούς παράγοντες
Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την οστεοπόρωση είναι οι εξής:
- Χρήση καπνού και αλκοόλ
- Χρήση κορτικοστεροειδών και ορισμένων άλλων φαρμάκων
- Χαμηλός δείκτης μάζας σώματος
- Ορισμένες ασθένειες, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
- Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης
- Παλαιότερα κατάγματα
- Απώλεια ύψους περισσότερο από 2,5 εκατοστά
Μέτρηση σύστασης σώματος
Μία άλλη χρήση του σπινθηρογραφήματος DEXA είναι η μέτρηση της σύστασης σώματος, της μυϊκής μάζας και του λιπώδους ιστού. Η μέθοδος DEXA είναι περισσότερο ακριβής από τον παραδοσιακό δείκτη μάζας σώματος στον καθορισμό του πλεονάζοντος λίπους. Η συνολική εικόνα του σώματος που προσφέρει μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της απώλειας βάρους ή της μυϊκής ενδυνάμωσης.
Προετοιμασία
Ποια προετοιμασία απαιτείται για τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DEXA;
Το σπινθηρογράφημα DEXA δεν απαιτεί νοσηλεία. Δεν απαιτείται καμία ειδική προετοιμασία, πέρα από τον τερματισμό της λήψης συμπληρωμάτων ασβεστίου για 24 ώρες πριν την εξέταση.
Φορέστε άνετα ρούχα. Ανάλογα με την περιοχή που θα υποβληθεί σε σάρωση, μπορεί να χρειαστεί να αφαιρέσετε ρούχα με μεταλλικά κουμπιά, φερμουάρ ή αγκράφες. Ο γιατρός θα σας ζητήσει να αφαιρέσετε κοσμήματα ή άλλα αντικείμενα, όπως κλειδιά, που μπορεί να περιέχουν μέταλλο. Αν χρειαστεί, θα σας δοθεί νοσοκομειακή ρόμπα.
Ενημερώστε το γιατρό σας εκ των προτέρων αν έχετε υποβληθεί σε αξονική τομογραφία που απαιτούσε τη χρήση σκιαγραφικού υλικού ή σε εξέταση με χρήση βαρίου. Μπορεί να χρειαστεί να περιμένετε λίγες ημέρες πριν προγραμματίσετε το σπινθηρογράφημα DEXA.
Επιπλέον, θα πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας αν είστε έγκυος ή αν πιστεύετε ότι μπορεί να είστε έγκυος. Μπορεί να αναβάλει το σπινθηρογράφημα έως ότου γεννήσετε ή να λάβει ειδικές προφυλάξεις.
Διαδικασία εξέτασης
Πώς πραγματοποιείται η μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DEXA;
Το μηχάνημα του σπινθηρογραφήματος περιλαμβάνει μία επίπεδη επιφάνεια (τραπέζι) στην οποία θα ξαπλώσετε. Ένας κινητός βραχίονας που υπάρχει από πάνω περιλαμβάνει τον ανιχνευτή ακτίνων-Χ. Η συσκευή που παράγει τις ακτίνες-Χ βρίσκεται κάτω από το τραπέζι.
Ο ακτινολόγος θα σας βάλει στη σωστή θέση πάνω στο τραπέζι. Μπορεί να τοποθετήσει ένα μαξιλάρι κάτω από τα γόνατά σας, ώστε η σπονδυλική στήλη να έρθει σε ευθεία θέση για καλύτερη απεικόνιση. Μπορεί επίσης να τοποθετήσει το χέρι στη σωστή θέση για τη σάρωση.
Θα σας ζητηθεί να παραμείνετε ακίνητος/η καθώς ο βραχίονας κινείται στην περιοχή της σάρωσης. Τα επίπεδα της ακτινοβολίας ακτίνων-Χ είναι τόσο χαμηλά, ώστε επιτρέπουν στον ακτινολόγο να παραμείνει εντός του δωματίου κατά τη διάρκεια λειτουργίας της συσκευής.
Το σπινθηρογράφημα ολοκληρώνεται μέσα σε λίγα λεπτά.
Ερμηνεία αποτελεσμάτων
Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα;
Τα αποτελέσματα αναφέρονται ως ένα σύστημα σκορ που μετράει την οστική απώλεια σε σύγκριση με έναν υγιή νεαρό ενήλικα, σύμφωνα με τα στάνταρντ που έχει καθορίσει ο Π.Ο.Υ. Αυτό ονομάζεται Τ-σκορ. Είναι η τυπική απόκλιση μεταξύ της μέτρησης οστικής απώλειας και του μέσου όρου.
- Τ-σκορ – 1 ή μεγαλύτερο θεωρείται φυσιολογικό.
- Τ-σκορ μεταξύ –1,1 και –2,4 θεωρείται οστεοπενία (αυξημένος κίνδυνος κατάγματος).
- Τ-σκορ –2,5 και κάτω θεωρείται οστεοπόρωση (υψηλός κίνδυνος κατάγματος).
Στα αποτελέσματα μπορεί να αναγράφεται και ένα Ζ-σκορ το οποίο συγκρίνει την οστική απώλεια με το μέσο όρο για την ηλικιακή σας ομάδα.
Το Τ-σκορ είναι μία μέτρηση του σχετικού κινδύνου, όχι πρόβλεψη ότι θα υποστείτε κάταγμα.
Ο γιατρός θα σας αναλύσει τα αποτελέσματα και θα συζητήσει εάν η θεραπεία κρίνεται απαραίτητη και ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές. Μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβετε το σπινθηρογράφημα σε δύο χρόνια για να εντοπιστούν οποιεσδήποτε αλλαγές.
Μετά την εξέταση
Μετά τη μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο DEXA
Εάν τα αποτελέσματα δείξουν οστεοπενία ή οστεοπόρωση, ο γιατρός θα συζητήσει μαζί σας τι μπορείτε να κάνετε για να επιβραδύνετε την απώλεια οστικής πυκνότητας και να παραμείνετε υγιείς.
Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει απλές αλλαγές του τρόπου ζωής, όπως άθληση με βάρη, ασκήσεις ισορροπίας, ασκήσεις ενδυνάμωσης και πρόγραμμα απώλειας βάρους.
Εάν τα επίπεδα βιταμίνης D ή ασβεστίου είναι χαμηλά, μπορεί να χρειαστείτε συμπληρώματα.
Εάν η οστεοπόρωση είναι σοβαρή, ο γιατρός θα σας προτείνει να λάβετε κάποιο φάρμακο που είναι σχεδιασμένο για την ενδυνάμωση των οστών και τη μείωση της οστικής απώλειας. Ρωτήστε για πιθανές παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής ή η έναρξη μιας φαρμακευτικής αγωγής για την επιβράδυνση της οστικής απώλειας είναι μία επένδυση για την υγεία και τη μακροχρόνια ευεξία. Μελέτες έδειξαν ότι 50% των γυναικών και 25% των ανδρών άνω των 50 ετών θα υποστούν κάταγμα λόγω οστεοπόρωσης, σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα για την Οστεοπόρωση των ΗΠΑ.
Μπορείτε επίσης να ενημερώνεστε για νέες μελέτες και πιθανές νέες θεραπείες.